مقدمه :
انسان که موضوع تعلیم وتربیت و به عنوان یک عامل فعال در فرآیند تدریس مورد نظر است ، نیازها و رغبتهای متفاوتی دارد
اگر برنامه ها و سایر فعالیت های مدرسه با توجه به رغبت های محصلان تنظیم شوند در این صورت به طور فعال در آنها شرکت می کنند و در نتیجه نه تنها بهتر و آسان تر یاد می گیرند بلکه می آموزند که چگونه خود را با شرایط مدرسه وفق دهند
یکی از مسائل مهمی که در نظام آموزش و پرورش ما نادیده گرفته می شود ، توجه به امر آزمایش و تجربه های عینی و عملی دانش آموزان در مدارس است . انسان از همان اوان کودکی به طور ذاتی تمام تلاش خود را به این امر معطوف می دارد که از پیرامون و اشیای موجود در آن شناخت پیدا کند و یکی از بهترین روش های یاد گیری را تجربه ی عملی می داند و با لمس اشیای پیرامون خویش ، بازی با آن ها ، نقاشی کردن و ... می خواهد به این شناخت برسد . این مسئله نشان می دهد که قبل از آموزش و یاد گیری حروف آزمایش ، بازی و تجربه است که پایه ی اصلی فهمیدن و درک صحیح را می سازد . حال اگر این آزمایش ها و بازی ها با راهنمایی افراد بزرگتر ، با تجربه تر و کاردان ، با کیفیتی در حد بالا یا لا اقل در حد قبل قبول انجام گیرد ، می تواند آگاهی فردی را بالا ببرد و از همان کودکی ، جهت گیری مناسبی برای توسعه ی علمی و افزایش خلاقیت ذهنی و کارایی انسان داشته باشد .
به نظر می رسد بهتر آن است که از همان دوره ی ابتدایی به آزمایشگاه بهای لازم داده شود و با تأ مین امکاناتی متناسب با سن دانش آموزان ، بستر و زمینه ی مناسب برای روشن شدن ذهن کودکان ،شکوفایی استعداد های آنان و تقویت جرئت برای دست زدن به خلاقیت و ابتکار فراهم شود .
ضرورت انجام پژوهش:
یکی از ویژگی های بارز انسان کنجکاوی است که ازدوران کودکی تا پایان عمر اورا به دانستن وکشف حقایق و پرده برداری از مجهولات سوق میدهد این نیروی درونی تکاپوی انسان را برای کسب علم و گریز از جهل افزون می کند .
بخشی از دانش امروز بشرکه حاصل مطالعه وجستجوی او در جهت شناخت جهان مادی ونظام ها و قوانین آن است علوم تجربی نامیده می شود بشر برای کشف شناخت جهان مادی عمدتا” از ابزارهای حسی خود استفاده می کند به همین دلیل نقش تجربه در این حوزه بسیار اساسی و تکیه بر آن بسیارضروی است.دانش آموزی که به مدرسه وارد می شود از یک سو دارای نیروی خداداد کنجکاوی است نیرویی که هر لحظه او را به یافتن دانشی تازه وپاسخی برای پرسش های بیشمار میکشاندواز سوی دیگراین دانش آموز باید برای زندگی در دنیای فردا که دنیای علم وتکنولوژی است آماده شود برای آموزش علوم باید سعی شود که فرآیند یاد گیری از حالت انفعالی یعنی یاد گیری به روش سنتی به حالت یاد گیری فعال درآید.
بحث و روش:
در نظام آموزشی رایج در کشور ما کتاب درسی یک ابزار آموزشی است و آموزش علوم یک طرح بنیادی در آموزش و پرورش بوده که از اهمیت و ویژگی خاصی برخوردار است و می تواند دریچه های نوینی را در زمینه ی توسعه و پیشرفت علوم بر ما بگشاید. پس ضرورت دارد که از غنی ترین مطالب وبهترین کتاب ها وجدیدترین شیوه ها و کارآمدترین روش ها، در تدریس علوم استفاده می شود. شاید به همین دلیل است که در چند دهه ی اخیر کتاب های علوم بیش از سایر موضوعات درسی دستخوش تغییر و دگرگونی شده است.
آنچه امروزه بایستی توجه صاحبنظران را به خود معطوف دارد این است که چگونه می توان دانش آموزان را آموزش داد که توانایی رویارویی با مشکلات جدید را که در دنیای غیرقابل پیش بینی قرار دارند، را داشته باشند و بتوانند به حل مشکلات و مسائل آن بپردازند. تجارب آموزشی کشورهای پیشرفته نشان می دهد که کتاب درسی هرگز برای تدریس و یادگیری اهداف آموزش علوم (نحوه ی گزینش محتوایی، روش یاددهی و یادگیری - روش های ارزشیابی) کافی نیست. از این رو نباید به گفتن و شنیدن مطالب آموزشی اکتفا کرد. هدف از آموزش علوم به دانش آموزان، آموزش اصول علمی و استفاده از آنان برای توسعه ی زندگی فردی و اجتماعی آنان است نه یادگیری ساده اطلاعات.
تحقق این امر به تجهیزات و امکاناتی نیاز دارد تا دانش آموزان مطالب آموزشی را کاملاً مشاهده، لمس و تجربه کنند تا بتوانند در زندگی آینده و آتی خود به طور مستقل و در موقعیت های لازم آنها را به کار گیرند.
امروزه اندیشه ی استفاد از وسایل کمک آموزشی، رسانه ها، رایانه ها، تجهیزات و وسایل آزمایشگاهی و ... تقریباً جهانی شده است و بیشتر کشورهای جهان سرمایه گذاری های کلانی در این زمینه انجام داده اند. این گونه امور به امر تدریس کمک می کند، انگیزه و خلاقیت به وجود می آورد و بر سرعت فرآیند یاددهی و یادگیری می افزاید. در واقع اینها ابزار و وسایلی هستند که برای ارایه ی آموزش به فراگیران مورد استفاده قرار می گیرند. البته استفاده ی مناسب و به جا و ترکیب و تلفیقی از مواد آموزشی و وسایل آزمایشگاهی و سایر روش ها و اصول تدریس می توانند معلمان را در امر تدریس علوم موفق تر کرده و بهتر یاری دهند.
یادگیری علوم تا حدی دشوار می باشد و این دشواری برای فراگیران مبتدی آشکارتر است. تمایل به ابتکار، خلاقیت و نوآوری یکی از ویژگی های منحصر به فرد انسان است و ارتباط تنگاتنگ درس علوم و نوآوری موجب جذابیت این رشته ی علمی شده است. نوآوری در این رشته بیشتر در آزمایشگاه و با انجام آزمایش های گوناگون تحقق می یابد.
دانش آموزان ضمن آزمایش پدیده هایی را مشاهده می کنند که به ناچار باید درباره ی آنها بیندیشند و چنانچه لازم است برای توجیه آنها به آزمایش ها و خلاقیت های تازه ای دست بزنند. در پیروی از این شیوه است که استعدادها شکفته می شود، بحث های نظری با عمق بیشتری انجام گرفته و نوآوری می شود و در سطح های بالاتر به کشف قانون یا ارایه ی نظریه می انجامد.
مفهــــوم وسايل كمك آمــوزشي:
هرچه كه بتواند كيفيت تدريس ويادگيری را افزايش دهد وسيله ای برای كمك به آموزش است. رسانه های نوشتاری از اولين رسانه هايی بوده اند كه در تعليم و تربيت از آنها استفاده می شده است، سپس رسانه های ديگري از قبيل تصاوير، نقشه ها،اسلايدها،فيلمها،تلويزيون و بسياری از رسانه های ديگری كه وارد جريان تعليم وتربيت شده اند. (3)
اهميت وسايل كمك آموزشي:
تحقيقاتی كه تا به حال به عمل آمده است نشان می دهد كه از طريق تدريس معمولی تنها %30 از مطالب مورد تدريس ياد گرفته مي شود در حالي كه اگر يادگيري با استفاده صحيح از وسايل ارتباطي به عمل آيد ميزان يادگيري افراد را تا75%بالا مي برد. درس علوم تجربی از جمله دروسي است كه داراي وسايل كمك آموزشي زيادي چه دست ساز و چه آماده بوده و عدم استفاده از آنها نقش بسياري بر افت تحصيلي اين درس خواهد داشت.
تجهیزات آموزشی:
سیگل (۱۹۷۶) اظهار می‌دارد كه بالا رفتن امكانات آموزشی، سبب تسریع یادگیری می‌شود. همچنین وینستین (۱۹۷۹) مجموعه‌ای از تحقیقات انجام شده در مدارس را مرور كرد و نتیجه گرفت كه بر خلاف بعضی نتایج متناقض، همه این نظریه را حمایت می كنند كه كیفیت و چگونگی تجهیزات فیزیكی درمدارس روی رفتار متقابل دانش‌آموز و معلم تأثیر می‌گذارد. اینلی در تكمیل مطالعات فوق چنین اظهار می‌كند كه امكانات بهتر، همراه بامحیط یادگیری غنی (مشاركت بیشتر، سازماندهی بهترو روشهای متنوع) و فعالیتهای متفاوت در درسهایی مانند علوم (كار عملی بیشتر، تشویق به جستجو و یادگیری فعال) با هم مربوط هستند (4).
اصول اولیه خلاقیت :
به طور کلی خلاقیت فرایندی است که طی زمان ادامه داشته و ابتکار، انطباق‌پذیری و تحقق از خصوصیات بارز آن به شمار می‌آیند و می‌تواند جوابگویی برای مشکلات باشد. برخی از محققان اصولی برای مشخص شدن مرزهای خلاقیت تعریف نموده‌اند: اول اینکه خلاقیت متضمن پاسخ یا مفهومی نو باشد یا آنکه احتمال وقوع آن بسیار کم باشد. اما باید توجه داشت که نو بودن و اصالت با آنکه شرط لازم خلاقیت است اما کافی نیست. زمانی یک پاسخ را می‌توان بخشی از یک فرایند خلاقیت به شمار آورد که تا اندازه‌ای با واقعیت مطابقت داشته یا اصولاً واقعی باشد. دوم خلاقیت باید گره‌ای را بگشاید یا با وضعیتی تناسب داشته و یا مقصود معینی را برآورد. سوم، خلاقیت واقعی مشروط به دوام آن بینش ابتکاری، ارزیابی و تفسیر و رشد آن باشد. در جمله‌ای کوتاه می‌توان اینگونه بیان کرد «خیلی‌ها ایده‌های خوب دارند اما عده کمی آنها را عملی می‌کنند». همچنین یکی از عواملی که معمولاً با خلاقیت مربوط می‌دانند موضوع هوش است.(2)
عوامل تشدید کننده خلاقیت و نوآوری :
حس درونی تفکر، انسان را قادر می‌سازد شرایطی را که وجود خارجی ندارند، در درون ذهن شبیه‌سازی نماید و به وی این امکان را میدهد تا در امکانات یکسان با سایرین برای خود فرصتهای بهتری بیافریند. در واقع امور خلاقیت شاید بیشتر اکتسابی باشد تا فطری و می‌توان با آموزشهایی این توانایی را در خود افزایش داد. مجموعه عواملی که باعث تشدید و ترغیب فرد به نوآوری می‌گردند به عوامل تشدیدکننده تعبیر می‌گردند که خود به دو بخش کلی انگیزه‌ها و ابزارها تقسیم می‌شوند که در اینجا توضیح داده می‌شوند.
انگیزه‌ها:
انگیزه‌های ترغیب کننده به نوآوری، می‌توانند به خصوصیات و زندگی خصوصی افراد مربوط باشد و یا اینکه به اجتماع محل سکونت فرد بستگی داشته باشد که ما در اینجا دلایل بروز هر یک را بررسی می‌کنیم.
انگیزه‌های بیرونی:
به همه انگیزه‌هایی که از جامعه به فرد القاء می‌گردند گفته می‌شود که خود بر اثر موارد زیر ناشی می‌گردند:
· بحرانهای جامعه:
می‌دانیم سرچشمه خلاقیت نیاز است. اغلب مواقع اگر نیازی در زندگی بشر مشاهده نشود، الزامی به خلاقیت وجود نخواهد داشت. نیازهای بشر معمولاً به طور یکنواخت بروز می‌یابند مگر در شرایطی استثنایی مانند بحرانهای مختلف از جمله بحرانهای طبیعی چون سیل و زلزله و آتشفشان و طوفان و همچنین بلایایی که خود انسان مسب آنهاست که بارزترین آنها جنگ است. نوع و دلیل بروز یک بحران در اینجا مد نظر نیست و آنچه حائز اهمیت است هجوم سیل عظیمی از نیازها پس از وقوع بحران است که می‌تواند در جامعه سبب یک انقلاب فکری در نزد افراد گوناگون گردیده و به شکل نوآوری و خلاقیت بروز نماید.
· سطح توقعات جامعه:
جامعه‌ای که در آن سیر صعودی پیشرفت حاکم باشد، هر روز از طرف تک تک اعضای خود شاهد خلاقیت و نوآوری است. در این جامعه نوآوری به قشر متفکر و اندیشمند محدود نگردیده و همه مردم را شامل می‌شود بطوریکه حتی تبهکاران نیز در این جامعه هر روز به فکر خلق روشی نو در روند کاری خود می‌باشند.
انگیزه‌های درونی:
انگیزه‌هایی که از درون شخص، منشاء می‌گیرند را انگیزه‌های درونی می‌نامند که شامل موارد زیر می‌باشند:
· اسعتداد ذاتی فرد:
این امر حتی بدون وجود هر گونه محرک خارجی ممکن است آگاهانه یا ناآگاهانه صورت گیرد و با داشتن هوشی متوسط و آموختن راه‌های افزایش تفکر خلاق، کاملاً قابل دسترسی برای همه نیازهای زندگی می‌باشد.
· نیازهای درونی:
گاهی اوقات افراد در خود نیرویی احساس می‌کنند که همواره آنان را وا می‌دارد که در جهت کمک به دیگران و ارتقای سطح زندگی در جامعه، دست به نوآوری بزنند. این افراد از هر جنس و سن و شغلی می‌توانند باشند. به عنوان مثال خانمی در آمریکا که از آگهی های تجاری تلویزیون ناراضی بود آنها را مطابق با ذوق خود مجدداً می‌نوشت.
· بحرانهای شخصی:
بحرانهای شخصی نیز مانند بحرانهای جامعه، می‌توانند محرک بسیار قوی در امر نوآوری برای شخص باشند.
ابزار ها :
برخی فاکتورهای تعیین‌کننده برای دستیابی به تفکر خلاق و جود دارند که می‌توان از آنها به عنوان ابزارهای نوآوری یاد کرد. این ابزارها عبارتند از:
· اراده
· اعتماد به نفس
· کمیت
· شبیه سازی (6)
عوامل موثر در تلاش برای نوآوری :
آسایش ما انسان ها که امروزه از آن برخوردار هستیم در نتیجه تلاش افرادی بوده است که برای رفاه بشر شبانه روز تلاش کرده و فکر و ذهن خود را بکار انداخته و مشکلات بسیاری را حل کرده اند و با تلاش بر علم و دانش خود افزوده و با خلق رسانه های جمعی مردم را به هم نزدیک تر ساخته اند ، انسان هایی که آتش آهن ، چرخ ، جاده ، خط ، کاغذ ، ماشین بخار ، برق ، تلفن ، علت امراض ، خواص گیاهان ، قوانین کار آمد اجتماعی و هزاران چیز دیگر را کشف ، اختراع و ابداع کردند و زیر بنای پیشرفت و اسایش امروزیان را فراهم ساختند.
نیاز عامل اساسی برای ابداع و نوآوری می باشد . انسان بریا رفع نیاز ، هم نوع خود تلاش می کند ، اندیشه می کند و دست به ابداع و اختراع می زند تا نیازی از نیازهای انسان ها را برآورد و کارش مورد قبول حق و مردم قرار بگیرد از دیدگاه افراد خلاق ، خلاقیت مانند تابلو زیبای یک نقاش از طبیعت زیباست که چشم بینندگان را خیره می کند. هنگامی که انسان بر میزان دانش و مهارت و نوآوری های خود می افزاید و می کوشد تا عاشقانه آن ها را به پای مخلوق خدا بریزد با این نگرش صمیمانه و کار انسانی و صادقانه ، بی تردید سلامت روح و روان رضایت فردی و پیروزی معنوی و مادی دلخواه را نصیب خود می کند و الگویی برای افراد دیگر می شود و افراد آگاه و دانا را به این کار تشویق می کند و به جامعه جان تازه ای می بخشد . (5)
روش تدریس آزمایشگاهی روشی برای ایجاد خلاقیت:
اساس اين روش بر اصول يادگيري اکتشافي استوار است. در اين روش، موقعيت و شرايطي فراهم مي شود تا شاگردان خود از طريق آزمايش به پژوهش بپردازند و جواب مسأله را کشف کنند. اين روش، فعاليتي است که در جريان آن، شاگردان عملاً با به کاربردن وسايل و تجهيزات و مواد خاص درباره مفهومي خاص تجربه کسب مي کنند. براي موضوعات علوم تجربي روش بسيار مناسبي است ولي در روانشناسي و ساير علوم انساني نيز از آن استفاده مي شود.
اين روش مي تواند کيفيت يادگيري را افزايش دهد. براي ارضاي حس کنجکاوي و تقويت نيروي اکتشاف و اختراع و پرورش تفکر انتقادي فراگيران بسيار مفيد است و اعتماد به نفس و رضايت خاطر را در دانش آموزان ايجاد مي کند.
نقش معلم در اين روش، هدايت شاگردان و نظارت بر کار آنهاست
با توجه به اين که انجام بعضي از آزمايشها خطرناک است بايد در ابتدا آن آزمايش توسط معلم با دقت صورت گيرد و سپس دانش آموزان در حضور معلم به آزمايش بپردازند با اين حال، رعايت موارد ذيل مي تواند مفيد باشد:
1- وسايل و ابزار آزمايش قبل از تدريس فراهم و سازماندهي شود.
2- قبل از آزمايش، براي اطمينان و گرفتن نتيجه مطلوب، آزمايش به صورت تمريني انجام شود.
3- هنگام آزمايش، وسايل موردنياز روي جعبه آزمايش قرار داده شود.
4- براي جلوگيري از انحراف توجه شاگردان، وسايل اضافي، در داخل جعبه آزمايش گذاشته شود.
5- قبل از آزمايش به وسيله پرسش، توجه شاگردان به جريان آزمايش جلب شود.
6- آزمايش به گونه اي انجام شود که همه شاگردان براحتي بتوانند آن را ببينند.
7- در ضن آزمايش، از ساير روشها، مثلاً روش سخنراني نيز استفاده شود.
محاسن و محدوديتهاي روش آزمايشي:
الف) محاسن
1- چون يادگيري از طريق تجارب مستقيم حاصل شده است، يادگيري با ثبات تر و موثرتر خواهد بود.
2- شاگردان علاوه بر دست يافتن به هدفهاي آموزشي، روش آزمايش کردن را نيز ياد مي_ گيرند.
3- در شاگردان انگيزه مطالعه و تحقيق را تقويت مي کند.
4- حس کنجکاوي شاگردان را ارضا مي کند و به آنها اعتماد به نفس مي دهد.
5- نيروي اکتشاف، اختراع، و تفکر علمي را در شاگردان تقويت مي کند.
6- اين روش، فعاليتهاي آزمايشي را براي فراگيران جالب و شيرين مي کند، و در نتيجه آنان را کمتر خسته و بي حوصله مي کند.
ب) محدوديت ها
1- احتياج به وسايل و امکانات فراوان دارد، لذا در مقايسه با ساير روشهاي تدريس از نظر اقتصادي گران تمام مي شود.
2- به معلمان آگاه و مجرب که خود با روش آزمايشي آشنايي داشته باشند، نياز دارد.
3- نسبت به ساير روشها ممکن است اطلاعات و معلومات کمتري در اختيار شاگردان قرار دهد، و دامنه لغات و مفاهيم آنان را تقويت نکند.
4- در صورت عدم کنترل، ممکن است به صورت غلط اجرا شود، و اين روش غلط در رفتار شاگردان تثبيت گردد.
در روش آزمايشگاهي معلم براي هرچه بهتر کردن اين روش بايد نکات زير را رعايت کند:
- گروه بندي شاگردان بر اساس امکانات و تعداد شاگردان
- تعيين وظايف اعضاي شاگردان هر گروه و مراحل فعاليت
- انجام روش صحيح آزمايش براي شاگردان
- تقسيم بندي وسايل موجود در آزمايشگاه برحسب نياز هر گروه
- رعايت نکات ايمني
- ارائه گزارش از شاگردان در مورد آزمايشهاي صورت گرفته (7-8)
نقش آزمایشگاه ها در فرايند ياد دهي و يادِگيري:
در ابتداي قرن بيستم رويكرد اثبات گرايي وآموزش با اثبات وفهم مطالب با آزمايش وتجربه تقريباَ با روند ايجاد و رشد تمام رشته ها ي علمي حكمفرما شد. در اوايل قرن گذشته دست اندر كاران آموزش به اهميت به كار گيري واستفاده از وسايل كمك آموزشي پي بردند و متوجه شدند هر قدر موضوعات علوم پايه عيني وملموس تر باشد ميزان يادگيري بيشتر خواهد شد.
آزوبل وبرونر: به استفاده از وسايل ديداري ، شنيداري و نمايشي وآزمايشگاهي تاكيد مي كردند و معتقد بودند كه با استفاده از اين وسايل ميتوان به درجه بالايي از آگاهي و مهارت عملي دست يافت .
الكساندر وسيلور: اظهار مي دارند در يك برنامه درسي منظم كه بر مبناي آموزش هاي عملي استقرار وتوأم باشد مي تواند نقشه اي باشد براي هدفهاي كلي وجزيي در يك جامعه پيشرفته صنعتي ومترقي.
بعد از جنگ جهاني اول نارضايتي بسياري در علم حاصل شد. دانش آموزان محتوي علوم را ياد نمي گرفتند وبا مهارتهاي لازم و ضروري علم تجهيز نمي شدند . درغرب مسئولين آموزش وپرورش ومراكز دانشگاهي به ناچار در برنامه هاي درسي خود تجديد نظر كرده ،معلمين علوم براي تدريس از وسايل آزمايشگاهي و كارگاهي استفاده كردند ،اين امر باعث شد دانش آموزان علاقه بيشتري از خود نشان دهند وثمرات استفاده از آزمايشگاهها در تدريس باعث شد دانش آموختگان با آمادگي بيشتر جذب بازار كار و مؤسسات و كارخانه ها شوند در نتيجه تحول چشم گيري در پيشرفتهاي صنعتي در كشورهاي غرب ايجاد شد .در ايران بعد از پيروزي انقلاب اسلامي نظام آموزشي درصدد رفع مشكلات ناشي از افت تحصيلي دانش آموزان بوده است .يكي از راه حل هاي ارائه شده در اين سالها استفاده هم زمان ازدروس تئوري و عملي است دراين راستا سعي شده است كه مدارس از وسايل كمك آموزشي درقالب آزمايشگاه استفاده كنند تا بتوانند بااين روش نياز خود را برطرف نمايند، اما عدم برنامه ريزي دقيق وعدم وجود هزينه مناسب يا نبودن فضاي مناسب و نيروي متخصص باعث شده است كه دراين راه نظام آموزشي ما با روندي كند سير صعودي راطي كند .
شیوه ارایه :
اولین وظیفه ی هر معلم این است که به یادگیری دانش آموزان که همان تغییر در رفتار آنان است کمک کند. دبیران درس علوم تجربی نیز باید تمایل به کسب انواع تجربه ها را در دانش آموزان برانگیزند و فرصت هایی را برای دیدن، مشاهده کردن، مزه کردن، بوییدن و لمس کردن وسایل گوناگون در اختیار دانش آموزان قرار دهند و آزمایشگاه ها یکی از عرصه های مهم فعالیت در مدارس می باشند.
اساس روش آزمایشگای بر اصول یادگیری و اکتشافی استوار است. به این معنی که در این روش مستقیماً چیزی آموزش داده نمی شود بلکه موقعیت و شرایطی فراهم می شود تا دانش آموزان خود از طریق آزمایش به پژوهش بپردازند و جواب مسئله را کشف کنند. به عبارت دیگر روش آزمایش فعالیتی است که در جریان آن شاگردان عملاً با به کار بردن وسایل و تجهیزات و مواد خاصی درباره ی مفهومی خاص، تجربه کسب می کنند. آزمایش معمولاً در آزمایشگاه انجام می گیرد. اما نداشتن آزمایشگاه مجهز یا وسایل مناسب در مدرسه نباید دلیلی بر عدم اجرای این روش باشد. در بسیاری از موارد برای انجام آزمایش وسایل چندان پیچیده ای مورد نیاز نیست و حتی این گونه وسایل را می توان با کمک شاگردان فراهم کرد. این روش برای موضوعات علوم تجربی روش بسیار مناسبی است ولی امروزه حتی در روان شناسی و سایر علوم انسانی نیز از آن استفاده می شود.
برای انجام دادن آزمایش باید نخست وسایل و مواد لازم را فراهم آورد و دستگاه مورد نیاز را آماده کرد. آنگاه با انجام و تکرار آزمایش، مهارت و قوّه ی ابتکار را در دانش آموزان قدرت بخشید. می توان با انجام دادن آزمایش هایی به عنوان سرگرمی های درس علوم تجربی، جادوهای شیمیایی و امثال آن افزون بر ایجاد علاقه به انجام آزمایش به کسب مهارت های عملی و بروز خلاقیت نیز کمک کرد زیرا برای این نوع آزمایش ها نیز مهارت لازم است.
محدودیت :
متأسفانه در حال حاضر، اکثر آزمایشگاه های مدارس راهنمایی به دلایل مختلف فعال نبوده و در بسیاری از دبیرستان ها آزمایش حتی به صورت نمایشی نیز انجام نمی گیرد.
نتیجه گیری
اگر فرصت تجربه های دست اول را از دانش آموزان سلب كنیم، یعنی آن ها در تولید دانش سهمی ندارند و فقط مشاهده كننده فعالیت های آموزشی معلم هستند.
در صورتی كه هدف آموزش فراهم كردن بستر و امكاناتی است تا دانش آموز به صورت عمقی مطلب را فراگیرد و تجربه مستقیم در یادگیری داشته باشد . به خلاقیت آنان نیز توجه شود تا بتوانند توانایی های ذهنی خود را برای ایجاد یك فكر و مفهوم جدید به كار گیرند و توانایی انجام فعالیت های پژوهشی و تحقیقی را داشته باشند.
لذا استفاده از وسایل كمك آموزشی در تدریس و فراهم نمودن موقعیت های مختلفی كه دانش آموزان بتوانند از همه ی حواس خود( به خصوص حس بینایی ) در یاگیری مطالب استفاده نمایند،علاوه بر ایجاد انگیزه و علاقه، زمینه ی پیشرفت انان را فراهم می نماید.
آزمایشگاه ها یکی از عرصه های مهم فعالیت در مدارس می باشند. در آزمایشگاه است که فراگیران بخش عمده آموزش خود را دریافت می کنند. آنها ضمن آزمایش پدیده هایی را مشاهده می کنند که به ناچار باید درباره ی آنها و پیدایش آنها بيندیشد و برای توجیه آنها به آزمایش های تازه ای دست بزند و با این شیوه است که استعدادها شکفته می شود.
اگر می خواهیم پل ارتباطی بین مراکز صنعتی و تکنولوژی کشور و دنیای آفرینش از یک طرف و مراکز آموزشی از طرف دیگر برقرار کنیم، تنها راه آن اهمیت دادن به آزمایشگاه ها و تجهیز هرچه بیشتر آنهاست. آنگاه دانش آموزان فعالیت های ذهنی خود را با تجربیات عملی در هم می آمیزند و روحیه ی خلاقیت و نوآوری در آنها افزایش می یابد.
پیشنهادات کاربردی :
- با کوشش و همیاری اولیای مدارس به تأسیس یا تجهیز آزمایشگاه، هرچند کوچک، همت گمارده شود.
- کتاب آزمایشگاه درس علوم تجربی ، به طور مجزای از کتاب درس تئوری تألیف گردد.
- در کتاب آزمایشگاه درس علوم تجربی برای هر مفهوم مورد آزمایش، چند آزمایش آورده شود که در صورت عدم برخی مواد و وسایل، آزمایش حتماً انجام شود.
- در برنامه هفتگی ساعات کافی و مناسب به حضور دانش آموزان به همراه دبیر و مربی در آزمایشگاه و انجام دادن آزمایش های لازم اختصاص داده
نظرات شما عزیزان:
|
منوی اصلی
تبادل
لینک هوشمند
<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
نویسنده: 
